Whāinga
Ko ngā ākonga ka whakawhiwhia ki tēnei paerewa ka mārama, ka tautohu i ngā whakaaro matua o tētahi reo ā-waha, o tētahi reo ā-tā hoki.
Whakaraupapa
Core Generic > Work and Study Skills
Ngā tohu
Paetae
Kōrero whakamārama
Ko tēnei paerewa, nō te huinga paerewa Reo Matatini me te Pāngarau me mātua kawe mō te National Certificate of Educational Achievement (NCEA). Ka aromātai tahi tēnei paerewa, te paerewa 32415, Ka whakamahi i te reo kia tutuki ai tētahi pūtakenga whakawhiti kōrero, tuhituhi hoki me te paerewa 32412, Te whakamahi pāngarau hei whakaoti rapanga o te ao o te ākonga i ngā pūkenga tūāpapa o te reo matatini me te pāngarau e whai wāhi tonu ai te ākonga ki te ako, ki te mahi, me ērā atu āhuatanga o tōna oranga.
Kia puta ai te ihu o te ākonga i te ao, me whānui ōna pūkenga reo. I ahu mai tēnei paerewa i ngā taumata 4/5 o Te Marautanga o Aotearoa, i te Tukutuku Ako – Te Reo Matatini, kei te whārangi ipurangi ncea.education.govt.nz, ka mutu ko ētahi whakaaro i ahu mai i ngā tīrewa ako o te Tīrewa Marautanga. Me whai reo, me whai mātauranga, me whai pūkenga te ākonga kia whai take ai, kia āta kōwhirihia anō ai āna kōrero me āna tuhinga.
Te Aromatawai
Ka urupare ngā ākonga ki ētahi reo ā-tā e rua, nui ake rānei. I te aromatawai nei ka rangona:
- te reo ataata
- reo ā-waha
- te reo ā-tā
- tētahi tuhinga motukore, ka 150-300 kupu te roa.Arā pea ētahi hapa ka puta i ngā tuhinga me ngā kōrero a te ākonga, engari ka tutuki tonu te pūtakenga whakawhiti kōrero. Me aro tonu ki ngā kārawarawa me ngā wete reo matua pēnei i te pū matua, ira kati, piko, tohu tō, oro rua rānei me te whakatakoto kōwae.
Ka tūturu, ka hāngai ngā kaupapa ki te ao o te ākonga.
He Taunakitanga
Mā Te Mana Tohu Mātauranga o Aotearoa (NZQA) te aromatawai i tēnei paerewa e whakarite. Ko ngā huarahi whakaatu taunakitanga, e whai ake nei:
- He aromatawai wā-here, arā, he Tūmahi Aromatawai Pātahi (TAPA).
He kohinga taunakitanga ka puta i ngā marautanga katoa i te roanga o te wā (Kete Manarua).
Mā NZQA anō ngā rā tuku Kete Manarua, ngā rā TAPA anō hoki e whakarite.
Ngā rauemi
Paekupu – https://paekupu.co.nz/. Te Taura Whiri i te Reo Māori (n.d.) Te Taura Whiri i te Reo Māori Guidelines for Māori Language Orthography. https://www.tetaurawhiri.govt.nz/assets/Uploads/Corporate-docs/Orthographic-conventions/58e52e80e9/Guidelines-for-Maori-Language-Orthography.pdf Te Tāhuhu o te Mātauranga. (2013). Te Marautanga o Aotearoa. Te Poutaki Kōrero. (wh. 24-36).
Putanga ako me ngā paearu mahi
Putanga ako 1
Ka mārama, ka tautohu i ngā whakaaro matua o tētahi reo ā-waha, o tētahi reo ā-tā hoki.
Paearu mahi
Ka kōwhiri, ka tautohu i ngā whakaaro matua o tētahi reo ā-waha, o tētahi reo ā-tā hoki.
He whakarongo, he pānui rānei kia mau i te ia o te kōrero, mā te whakapuaki anō i ngā kōrero a tētahi atu ki āna ake kupu, mā te whakarāpopoto rānei.
Ka tautohu i ngā pārongo matua.
ngā meka matua, ngā kōrero haumaru, ngā tīwhiri ataata, ngā whakaaro matua. Ka aromatawaitia kia rua o ēnei.
Ka tautohu i ngā pārongo hauarea me ngā kōrero horihori.
he tautohu i te haukume, i te arotoka, i te kōrero taupatupatu, i te pārongo ngaro, i te kōrero nenekara, i te whakatau whānui rawa. Ka aromatawaitia kia rua o ēnei.