Skip to main content
Ministry of Education New Zealand
NCEA Education
2/12/2023 04:03 AM  |  Te Reo Māori  |  https://ncea.education.govt.nz/mi/te-reo-maori/te-reo-maori

Header

Skip to main content
  • He aha te ariā o Te Reo Māori?
  • Ngā Ariā Matua, Ngā Akoranga Matua
  • Ngā Matatautanga
  • Te Huarahi Ako

[ Rauemi Kōnae ]

  • Taitara: Tukutuku Ako - Māori
  • Whakaahua: Te Reo Māori
  • Wāhitau Tukutuku Kōnae: https://ncea-live-3-storagestack-53q-assetstorages3bucket-2o21xte0r81u.s3.amazonaws.com/s3fs-public/2023-11/TRM%20Learning%20Matrix%20-%20M%C4%81ori_1.pdf?VersionId=OGaOv3BK0rT3m4dtohP9Dxge9ZjArbDv
  • Torohanga Kōnae: pdf
  • Rahi o te Kōnae: 153KB

The following file is available for download online:
  • Tukutuku Ako - Māori.pdf
    • Whakaahua: Te Reo Māori
Download
Download

Tukutuku Ako - Māori

Te Reo Māori
Te Reo Māori
Tikiake Download pdf 153KB Download
[ Tukutuku Ako o Mua ]

[ Rauemi Kōnae ]

  • Taitara: Tukutuku Ako - English
  • Whakaahua: Te Reo Māori
  • Wāhitau Tukutuku Kōnae: https://ncea-live-3-storagestack-53q-assetstorages3bucket-2o21xte0r81u.s3.amazonaws.com/s3fs-public/2023-11/TRM%20Learning%20Matrix_%20ENG_0.pdf?VersionId=YxE0vrA4yNGT1BYmjhdraaenw3l4hxdU
  • Torohanga Kōnae: pdf
  • Rahi o te Kōnae: 167KB
  • Tukutuku Ako - English.pdf
    • Whakaahua: Te Reo Māori
Download
Download

Tukutuku Ako - English

Te Reo Māori
Te Reo Māori
pdf 167KB Tikiake Download Download
Label:
Tukutuku o Mua

[ Rauemi Kōnae ]

  • Taitara: Tukutuku Ako - English (2023)
  • Whakaahua: Te Reo Māori
  • Wāhitau Tukutuku Kōnae: https://ncea-live-3-storagestack-53q-assetstorages3bucket-2o21xte0r81u.s3.amazonaws.com/s3fs-public/2023-11/TRM%20Tukutuku%20Ako%20%282023%29.pdf?VersionId=HClwf81DCqcz2YWDLykDxzw.hEymno3z
  • Torohanga Kōnae: pdf
  • Rahi o te Kōnae: 97KB
  • Tukutuku Ako - English (2023).pdf
    • Whakaahua: Te Reo Māori
Download
Download

Tukutuku Ako - English (2023)

Te Reo Māori
Te Reo Māori
pdf 97KB Tikiake Download Download

Current Learning Matrix:

[ Rauemi Kōnae ]

  • Taitara: Tukutuku Ako - English
  • Whakaahua: Te Reo Māori
  • Wāhitau Tukutuku Kōnae: https://ncea-live-3-storagestack-53q-assetstorages3bucket-2o21xte0r81u.s3.amazonaws.com/s3fs-public/2023-11/TRM%20Learning%20Matrix_%20ENG_0.pdf?VersionId=YxE0vrA4yNGT1BYmjhdraaenw3l4hxdU
  • Torohanga Kōnae: pdf
  • Rahi o te Kōnae: 167KB
  • Tukutuku Ako - English.pdf
    • Whakaahua: Te Reo Māori
Download
Download

Tukutuku Ako - English

Te Reo Māori
Te Reo Māori
pdf 167KB Tikiake Download Download

Tukutuku o Mua:

[ Rauemi Kōnae ]

  • Taitara: Tukutuku Ako - English (2023)
  • Whakaahua: Te Reo Māori
  • Wāhitau Tukutuku Kōnae: https://ncea-live-3-storagestack-53q-assetstorages3bucket-2o21xte0r81u.s3.amazonaws.com/s3fs-public/2023-11/TRM%20Tukutuku%20Ako%20%282023%29.pdf?VersionId=HClwf81DCqcz2YWDLykDxzw.hEymno3z
  • Torohanga Kōnae: pdf
  • Rahi o te Kōnae: 97KB
  • Tukutuku Ako - English (2023).pdf
    • Whakaahua: Te Reo Māori
Download
Download

Tukutuku Ako - English (2023)

Te Reo Māori
Te Reo Māori
pdf 97KB Tikiake Download Download

[ Rauemi Kōnae ]

  • Taitara: Tukutuku Ako - English
  • Whakaahua: Te Reo Māori
  • Wāhitau Tukutuku Kōnae: https://ncea-live-3-storagestack-53q-assetstorages3bucket-2o21xte0r81u.s3.amazonaws.com/s3fs-public/2023-11/TRM%20Learning%20Matrix_%20ENG_0.pdf?VersionId=YxE0vrA4yNGT1BYmjhdraaenw3l4hxdU
  • Torohanga Kōnae: pdf
  • Rahi o te Kōnae: 167KB
  • Tukutuku Ako - English.pdf
    • Whakaahua: Te Reo Māori
Download
Download

Tukutuku Ako - English

Te Reo Māori
Te Reo Māori
pdf 167KB Tikiake Download Download

[ Rauemi Kōnae ]

  • Taitara: Tukutuku Ako - English (2023)
  • Whakaahua: Te Reo Māori
  • Wāhitau Tukutuku Kōnae: https://ncea-live-3-storagestack-53q-assetstorages3bucket-2o21xte0r81u.s3.amazonaws.com/s3fs-public/2023-11/TRM%20Tukutuku%20Ako%20%282023%29.pdf?VersionId=HClwf81DCqcz2YWDLykDxzw.hEymno3z
  • Torohanga Kōnae: pdf
  • Rahi o te Kōnae: 97KB
  • Tukutuku Ako - English (2023).pdf
    • Whakaahua: Te Reo Māori
Download
Download

Tukutuku Ako - English (2023)

Te Reo Māori
Te Reo Māori
pdf 97KB Tikiake Download Download

He aha te ariā o Te Reo Māori?

“Ko te reo te taikura o te whakaao mārama”

-Te Wharehuia Milroy

Ko te reo Māori te huarahi e mārama ai te tangata ki te ao Māori. Ka takoto i Te Reo Māori te tūāpapa o ngā pūkenga whakawhiti reo me te mātauranga ahurea e reorua ai, e kākanorua ai ngā ākonga me te whakaaro nui anō ki te tirohanga a te Māori ki te ao.

Hei whai i tō te kāwanatanga ū kia whai huarahi ngā tāngata katoa o Aotearoa ki te ako, ki te kōrero hoki i te reo Māori e whakapuakina nei i te Maihi Karauna, e kī nei, “Whāinga Rongomaioro 2: I mua i te tau 2040, ka kotahi miriona ngā tāngata o Aotearoa (ka neke atu rānei i tērā) e kaha ana, e māia ana hoki ki te kōrero mō ngā kaupapa taketake i te reo Māori”, ka nui te arohia o te hopukanga me te whakapainga ake o te reo kōrero i te wāhanga ako o Te Reo Māori.

Whakaakona ai Te Reo Māori ki tētahi hunga ākonga e kanorau rawa atu ana, i ngā tini horopaki rerekē, tae atu ki ngā ākonga Māori e whai ana kia hoki mai te reo me te ahurea tuku iho hei taonga mā rātou, me ngā ākonga tauiwi e tomo ana ki roto ki te ao Māori, mā reira e pakari ai te tūāpapa o te kākanoruatanga me te reoruatanga o Aotearoa.

“Ko te reo te taikura o te whakaao mārama”

-Te Wharehuia Milroy

Ko te reo Māori te huarahi e mārama ai te tangata ki te ao Māori. Ka takoto i Te Reo Māori te tūāpapa o ngā pūkenga whakawhiti reo me te mātauranga ahurea e reorua ai, e kākanorua ai ngā ākonga me te whakaaro nui anō ki te tirohanga a te Māori ki te ao.

Hei whai i tō te kāwanatanga ū kia whai huarahi ngā tāngata katoa o Aotearoa ki te ako, ki te kōrero hoki i te reo Māori e whakapuakina nei i te Maihi Karauna, e kī nei, “Whāinga Rongomaioro 2: I mua i te tau 2040, ka kotahi miriona ngā tāngata o Aotearoa (ka neke atu rānei i tērā) e kaha ana, e māia ana hoki ki te kōrero mō ngā kaupapa taketake i te reo Māori”, ka nui te arohia o te hopukanga me te whakapainga ake o te reo kōrero i te wāhanga ako o Te Reo Māori.

Whakaakona ai Te Reo Māori ki tētahi hunga ākonga e kanorau rawa atu ana, i ngā tini horopaki rerekē, tae atu ki ngā ākonga Māori e whai ana kia hoki mai te reo me te ahurea tuku iho hei taonga mā rātou, me ngā ākonga tauiwi e tomo ana ki roto ki te ao Māori, mā reira e pakari ai te tūāpapa o te kākanoruatanga me te reoruatanga o Aotearoa.

Ngā Ariā Matua, Ngā Akoranga Matua

E whai ake nei ko ngā ariā matua e whā hei tūāpapa mō te ako me te aromatawai i Te Reo Māori. Kua tīkina ēnei ariā i te peha i auahatia ai e Tā Tīmoti Kāretu mā hei tāhuhu mō Te Kōhanga Reo, mō Te Māngai Pāho me Te Panekiretanga o te Reo i runga i te whakaaro ko te huinga o ēnei tētahi huarahi e eke ai te reo o te tangata ki tētahi taumata kairangi.

Kōtui ana ēnei pūkenga reo e rima e mātuatua ana e whai take ai te whakawhiti kōrero: te whakarongo, te kōrero, te pānui, te tuhituhi me te māramatanga ahurea. Ka whakaaturia tērā kōtuitui i te hōtaka ako mō Te Reo Māori.

He mea nui tā te ākonga whakaatu i tōna māramatanga, i runga i te tika o te reo, i te Māori hoki o te rere me te whakaaro.

He mea nui tā te ākonga whai wāhi atu ki te whakarauoratanga o te reo hei painga mō te takitini.

E whai ake nei ko ngā ariā matua e whā hei tūāpapa mō te ako me te aromatawai i Te Reo Māori. Kua tīkina ēnei ariā i te peha i auahatia ai e Tā Tīmoti Kāretu mā hei tāhuhu mō Te Kōhanga Reo, mō Te Māngai Pāho me Te Panekiretanga o te Reo i runga i te whakaaro ko te huinga o ēnei tētahi huarahi e eke ai te reo o te tangata ki tētahi taumata kairangi.

Kōtui ana ēnei pūkenga reo e rima e mātuatua ana e whai take ai te whakawhiti kōrero: te whakarongo, te kōrero, te pānui, te tuhituhi me te māramatanga ahurea. Ka whakaaturia tērā kōtuitui i te hōtaka ako mō Te Reo Māori.

He mea nui tā te ākonga whakaatu i tōna māramatanga, i runga i te tika o te reo, i te Māori hoki o te rere me te whakaaro.

He mea nui tā te ākonga whai wāhi atu ki te whakarauoratanga o te reo hei painga mō te takitini.

Taitara: Te Tika o te Reo

Big Idea Body:

Ko ngā akoranga tāpua kei roto i tēnei ariā, ko ngā āhuatanga o te reo e aro ana ki te whakatakotoranga me te whakamahinga tika o te kupu, ki ngā tohu kārawarawa, otiia, ki te wetereo e kounga ai te whakawhitinga kōrero. He kaupapa tēnei hei tūāpapa mō te ako i te reo Māori e tika ana kia whakawhanakehia tonuhia.

Whakaaro
Whānui

Te Tika o te Reo

Ko ngā akoranga tāpua kei roto i tēnei ariā, ko ngā āhuatanga o te reo e aro ana ki te whakatakotoranga me te whakamahinga tika o te kupu, ki ngā tohu kārawarawa, otiia, ki te wetereo e kounga ai te whakawhitinga kōrero. He kaupapa tēnei hei tūāpapa mō te ako i te reo Māori e tika ana kia whakawhanakehia tonuhia.

Taitara: Te Rere o te Reo

Big Idea Body:

Ko ngā akoranga tāpua kei roto i tēnei ariā, ko ngā āhuatanga o te whakahua, o te haureo, o te tangi me te manawataki o te reo e newanewa ai tōna rere. Kei tēnei ariā hoki ko te whānuitanga o ngā momo kīanga me ngā rautaki whakaraupapa kōrero.

Whakaaro
Whānui

Te Rere o te Reo

Ko ngā akoranga tāpua kei roto i tēnei ariā, ko ngā āhuatanga o te whakahua, o te haureo, o te tangi me te manawataki o te reo e newanewa ai tōna rere. Kei tēnei ariā hoki ko te whānuitanga o ngā momo kīanga me ngā rautaki whakaraupapa kōrero.

Taitara: Te Māori o te Reo

Big Idea Body:

Ko ngā akoranga tāpua kei roto i tēnei ariā, ko ngā āhuatanga o te whakaaro Māori ka ahu mai i tā te Māori titiro ki tōna ao me ōna taiao, pēnei i te kawenga o ngā tikanga me ngā uara, i te whakapuakanga kōrero hoki e puta ai te wairua Māori i te reo.

Whakaaro
Whānui

Te Māori o te Reo

Ko ngā akoranga tāpua kei roto i tēnei ariā, ko ngā āhuatanga o te whakaaro Māori ka ahu mai i tā te Māori titiro ki tōna ao me ōna taiao, pēnei i te kawenga o ngā tikanga me ngā uara, i te whakapuakanga kōrero hoki e puta ai te wairua Māori i te reo.

Taitara: Te Ora o te Reo

Big Idea Body:

Ko ngā akoranga tāpua kei roto i tēnei ariā, ko te ahunga whakamua o ngā whakaaro ki te ora tautini o te reo, haere ake nei, mā roto mai i te wānanga i te huri o te reo me te whai i ngā rautaki whakarauora reo e kaha tonu ai te ora o te reo hei ngā whakatipuranga e tū mai nei.

Whakaaro
Whānui

Te Ora o te Reo

Ko ngā akoranga tāpua kei roto i tēnei ariā, ko te ahunga whakamua o ngā whakaaro ki te ora tautini o te reo, haere ake nei, mā roto mai i te wānanga i te huri o te reo me te whai i ngā rautaki whakarauora reo e kaha tonu ai te ora o te reo hei ngā whakatipuranga e tū mai nei.

Ngā Matatautanga

  • Ka whakahāngai ngā ākonga o Te Reo Māori i ētahi pūkenga whakawhiti kōrero ki te huhua o ngā horopaki e tika ai, e rere ai, e Māori ai te whakapuakanga o ō rātou whakaaro ki te reo Māori, me te whai māramatanga hoki ki te whakarauoranga o te reo.
  • Ka whakawhanake ngā ākonga o Te Reo Māori i ētahi pūkenga me ētahi rautaki whakahaere i a rātou anō e mōhio ai rātou ki te wā e tika ana kia ārahi, kia whai rānei, ki te wā me te āhua o te mahi takitahi, o te mahi takitini rānei hei painga mō te ao Māori.
  • Ka whakapuaki ngā ākonga o Te Reo Māori i te whakaaro e auaha ana, e arohaehae ana hoki, ā, ka whāia e rātou ngā tukanga o te whiringa hirikapo kia mārama ai ki a rātou ngā pārongo, ngā wheako me ngā ariā e hihiri ai rātou ki te ako i te reo Māori ā haere ake nei.
  • I te taha o te ako i ngā tikanga Māori, ka whakapakari ngā ākonga o Te Reo Māori i ō rātou mōhio ki ō rātou anō tuakiritanga, nō reira ka takoto tētahi tūāpapa mārōrō e pai ai tā rātou tuitui hononga, tā rātou poipoi hononga hoki ki ētahi atu me te taiao.
  • Mā ngā ariā, mā ngā uara me ngā waiaro ka whakawhanakehia mai i te tirohanga a te Māori ki te ao, e whakapuakina ana ki te reo Māori, e māia ai, e tika ai hoki i roto i te ahurea Māori te whai wāhi atu me te takoha a ngā ākonga o Te Reo Māori ki te whakarauoranga o te reo me ngā tikanga Māori i waenga i ō rātou hapori.
  • Ka whakahāngai ngā ākonga o Te Reo Māori i ētahi pūkenga whakawhiti kōrero ki te huhua o ngā horopaki e tika ai, e rere ai, e Māori ai te whakapuakanga o ō rātou whakaaro ki te reo Māori, me te whai māramatanga hoki ki te whakarauoranga o te reo.
  • Ka whakawhanake ngā ākonga o Te Reo Māori i ētahi pūkenga me ētahi rautaki whakahaere i a rātou anō e mōhio ai rātou ki te wā e tika ana kia ārahi, kia whai rānei, ki te wā me te āhua o te mahi takitahi, o te mahi takitini rānei hei painga mō te ao Māori.
  • Ka whakapuaki ngā ākonga o Te Reo Māori i te whakaaro e auaha ana, e arohaehae ana hoki, ā, ka whāia e rātou ngā tukanga o te whiringa hirikapo kia mārama ai ki a rātou ngā pārongo, ngā wheako me ngā ariā e hihiri ai rātou ki te ako i te reo Māori ā haere ake nei.
  • I te taha o te ako i ngā tikanga Māori, ka whakapakari ngā ākonga o Te Reo Māori i ō rātou mōhio ki ō rātou anō tuakiritanga, nō reira ka takoto tētahi tūāpapa mārōrō e pai ai tā rātou tuitui hononga, tā rātou poipoi hononga hoki ki ētahi atu me te taiao.
  • Mā ngā ariā, mā ngā uara me ngā waiaro ka whakawhanakehia mai i te tirohanga a te Māori ki te ao, e whakapuakina ana ki te reo Māori, e māia ai, e tika ai hoki i roto i te ahurea Māori te whai wāhi atu me te takoha a ngā ākonga o Te Reo Māori ki te whakarauoranga o te reo me ngā tikanga Māori i waenga i ō rātou hapori.

Te Huarahi Ako

Ka takoto i a Te Reo Māori tētahi tūāpapa e whai pūkenga whakawhiti kōrero ai, e whai mōhiotanga ahurea ai hoki ngā ākonga kia māia ai rātou mā roto i te pakari o te tuakiri whaiaro e kounga ai tā rātou whai hononga ki ētahi atu i runga i te reoruatanga me te kākanoruatanga.

Tautoko ai a Te Reo Māori i te rerenga tonutanga o te ako, ā, whakatairangatia ai hoki e ia te noho māori noa o te reo Māori ki ngā wāhi o: te pāpāho me te kawe pūrongo; te mātauranga; ngā mahi toi; te whakangahau; te pakihi; te tāpoi me te manaakitanga; te kāwanatanga ā-rohe, ā-motu hoki; te hauora; ngā reo me te mātai reo; te whakahaere hākinakina; te whakatairanga; te whakahaere; te ture me te tika; te whakatika taihara; te kōrero tūmatanui; te whakawhanake iwi; te tūao; ngā ratonga ā-hapori; te mahi pāmu me te ahuwhenua; ngā ahumahi mātāmua; ngā whakataunga kokoraho mō te Tiriti; te whakawhiti reo ā-tuhi, ā-waha hoki.

Ka takoto i a Te Reo Māori tētahi tūāpapa e whai pūkenga whakawhiti kōrero ai, e whai mōhiotanga ahurea ai hoki ngā ākonga kia māia ai rātou mā roto i te pakari o te tuakiri whaiaro e kounga ai tā rātou whai hononga ki ētahi atu i runga i te reoruatanga me te kākanoruatanga.

Tautoko ai a Te Reo Māori i te rerenga tonutanga o te ako, ā, whakatairangatia ai hoki e ia te noho māori noa o te reo Māori ki ngā wāhi o: te pāpāho me te kawe pūrongo; te mātauranga; ngā mahi toi; te whakangahau; te pakihi; te tāpoi me te manaakitanga; te kāwanatanga ā-rohe, ā-motu hoki; te hauora; ngā reo me te mātai reo; te whakahaere hākinakina; te whakatairanga; te whakahaere; te ture me te tika; te whakatika taihara; te kōrero tūmatanui; te whakawhanake iwi; te tūao; ngā ratonga ā-hapori; te mahi pāmu me te ahuwhenua; ngā ahumahi mātāmua; ngā whakataunga kokoraho mō te Tiriti; te whakawhiti reo ā-tuhi, ā-waha hoki.

He tautoko anō

He Aronga kē 

E whakapono ana mātou, e whanake ai tētahi motu reorua, me mātua whai kia whai wāhi ngā tāngata katoa o Aotearoa ki ngā akoranga reo Māori e kounga ana. Ko te whāinga matua, kia tokomaha ake ngā ākonga e māia ana ki te kōrero i te reo Māori me te tau o tērā āhuatanga ki roto i a rātou i ngā horopaki ka puta māori ake i ia rā. 

He Aronga kē 

E whakapono ana mātou, e whanake ai tētahi motu reorua, me mātua whai kia whai wāhi ngā tāngata katoa o Aotearoa ki ngā akoranga reo Māori e kounga ana. Ko te whāinga matua, kia tokomaha ake ngā ākonga e māia ana ki te kōrero i te reo Māori me te tau o tērā āhuatanga ki roto i a rātou i ngā horopaki ka puta māori ake i ia rā. 

[ Multiple File Download ]

Document List: [{"file_url":"https:\/\/ncea-live-3-storagestack-53q-assetstorages3bucket-2o21xte0r81u.s3.amazonaws.com\/s3fs-public\/2023-11\/L1%20TRM%20He%20Arawhata%20Reo%20-%20Grammar%20Progression.docx?VersionId=L9JE18JQFotnsIgJD2fGN8dUfRa6OsS1","file_size":68401},{"file_url":"https:\/\/ncea-live-3-storagestack-53q-assetstorages3bucket-2o21xte0r81u.s3.amazonaws.com\/s3fs-public\/2023-11\/L1%20TRM%20Kuputaka%20-%20Glossary.docx?VersionId=xfPa_lGTWiSuKZZ2Oz5.3PD2x81gm7Xk","file_size":49126}]

Documents Count: 2

[ Rauemi Kōnae ]

  • Taitara: He Arawhata Reo
  • Whakaahua: Te Reo Māori
  • Wāhitau Tukutuku Kōnae: https://ncea-live-3-storagestack-53q-assetstorages3bucket-2o21xte0r81u.s3.amazonaws.com/s3fs-public/2023-11/L1%20TRM%20He%20Arawhata%20Reo%20-%20Grammar%20Progression.docx?VersionId=L9JE18JQFotnsIgJD2fGN8dUfRa6OsS1
  • Torohanga Kōnae: docx
  • Rahi o te Kōnae: 67KB
  • He Arawhata Reo.docx
    • Whakaahua: Te Reo Māori
Download
Download

He Arawhata Reo

Te Reo Māori
Te Reo Māori
docx 67KB Tikiake Download Download

[ Rauemi Kōnae ]

  • Taitara: Te Kuputaka
  • Whakaahua: Te Reo Māori
  • Wāhitau Tukutuku Kōnae: https://ncea-live-3-storagestack-53q-assetstorages3bucket-2o21xte0r81u.s3.amazonaws.com/s3fs-public/2023-11/L1%20TRM%20Kuputaka%20-%20Glossary.docx?VersionId=xfPa_lGTWiSuKZZ2Oz5.3PD2x81gm7Xk
  • Torohanga Kōnae: docx
  • Rahi o te Kōnae: 48KB
  • Te Kuputaka.docx
    • Whakaahua: Te Reo Māori
Download
Download

Te Kuputaka

Te Reo Māori
Te Reo Māori
docx 48KB Tikiake Download Download
The following files are available for download online:

[ Rauemi Kōnae ]

  • Taitara: He Arawhata Reo
  • Whakaahua: Te Reo Māori
  • Wāhitau Tukutuku Kōnae: https://ncea-live-3-storagestack-53q-assetstorages3bucket-2o21xte0r81u.s3.amazonaws.com/s3fs-public/2023-11/L1%20TRM%20He%20Arawhata%20Reo%20-%20Grammar%20Progression.docx?VersionId=L9JE18JQFotnsIgJD2fGN8dUfRa6OsS1
  • Torohanga Kōnae: docx
  • Rahi o te Kōnae: 67KB
  • He Arawhata Reo.docx
    • Whakaahua: Te Reo Māori
Download
Download

He Arawhata Reo

Te Reo Māori
Te Reo Māori
docx 67KB Tikiake Download Download

[ Rauemi Kōnae ]

  • Taitara: Te Kuputaka
  • Whakaahua: Te Reo Māori
  • Wāhitau Tukutuku Kōnae: https://ncea-live-3-storagestack-53q-assetstorages3bucket-2o21xte0r81u.s3.amazonaws.com/s3fs-public/2023-11/L1%20TRM%20Kuputaka%20-%20Glossary.docx?VersionId=xfPa_lGTWiSuKZZ2Oz5.3PD2x81gm7Xk
  • Torohanga Kōnae: docx
  • Rahi o te Kōnae: 48KB
  • Te Kuputaka.docx
    • Whakaahua: Te Reo Māori
Download
Download

Te Kuputaka

Te Reo Māori
Te Reo Māori
docx 48KB Tikiake Download Download

[ Rauemi Ataata ]

  • Taitara: Te Reo Māori Journey video
  • Whakaahua: Koinei te kiriata mō te waihangatanga o ngā Paerewa Te Reo Māori NZC.
  • Roanga o te Ataata: 7 minutes
  • Wāhitau Tukutuku Ataata: https://player.vimeo.com/video/570137935
  • Tauwhaituhi: This video does not yet have closed captions.  These are coming soon.

Tukutuku Aromatawai

1.1
Te kōrerorero i ngā pārongo, i ngā ariā me ngā whakaaro

Ka kohia ngā taunakitanga mō tēnei Paerewa Paetae i te kōrerorero. Me kōrero ngā ākonga mō ō rātou horopaki (ngā kaupapa me ngā wheako e hāngai ana rānei), ā, me pērā te nui o te whakamahinga o te reo e tutuki ai ngā hiahia o tēnei Paerewa. Me tūturu ngā mahi kōrerorero i taua wā tonu, ā, me whakaatu e āhei ana te ākonga te kōrero i te reo Māori, me te urupare i ngā pārongo, i ngā ariā me ngā whakaaro.

E āhei ana ngā ākonga te mahi takirua, te mahi ā-rōpū rānei. Mēnā e mahi ā-rōpū ana ngā ākonga, he mea nui kia whai wāhi ia ākonga ki ngā kōrerorero e tutuki ai ngā hiahia o tēnei Paerewa. E āhei ana ngā kaiaromatawai te āwhina i ngā ākonga ki te whiriwhiri i te/ngā hoa kōrero e tika ana.

Mō ia kōrerorero ka tukuna mai hei taunakitanga me:

  • kotahi anake te ataata kua rekoatahia kāore he panonitanga (kāore i kotikotia)
  • ngāwari te rongo, me mārama hoki te kite me te tautohu i ia ākonga.

E āhei ana ngā kaiaromatawai te:

  • hoatu whakaahua, taputapu rānei ki ngā ākonga hei akiaki i te kōrerorero, mēnā kāore he tuhinga reo Māori o runga.

E āhei ana ngā ākonga te:

  • toro atu ki ngā taputapu kua tukuna e te kaiaromatawai. 

Kāore e āhei ana ngā ākonga te:

  • haratau i ngā kōrero ōrite me t/ōna hoa kōrero i mua i te aromatawai
  • ako ā-kākā, te tuhi i tētahi whakaari rānei
  • whiwhi i ngā akoranga tīrewa, i ngā tohutohu, i ngā whakaakoranga, i ētahi atu momo kōrero āwhina rānei i te wā o te aromatawai
  • whakamahi i ngā pitopito kōrero mō te reo Māori, i ngā rauemi ako i te reo, i ngā papakupu rānei i te wā o te aromatawai.
    1.2
    Te whakapuaki whakaaro e pā ana ki tētahi horopaki e ora nei te reo

    Ngā herenga e motuhake ana ki te Paerewa

    Me kotahi te tūmahi ka tukuna. Ka āhei ki te tuku i ngā mahi i te reo Māori ā-tuhi, i te reo Māori ā-waha, i ngā mea e rua rānei. Ki te kōwhiria ngā mea e rua, me haere ngātahi ngā kai o te reo ā-waha me te reo ā-tuhi, ā, me kaua ngā ākonga e pānui anake i ngā kōrero kua tuhia. 

    Kāore e puta te ihu i ngā herenga o tēnei paerewa mēnā ka puta ā-kākā ngā rerenga i akongia kētia mō te whakaaturanga.

    E pai ana kia kotahi, kia neke atu rānei ngā tāngata i ngā taunakitanga ka tukuna, engari ka aromatawaitia te ākonga i tōna kotahi. Ki te whāia te huarahi o te mahi tahi ki te kohikohi taunakitanga, me mātua whakarite ngā kaiwhakawā kia eke i ia ākonga ngā herenga o te Paerewa nei me tōna kotahi.

    E whāiti ana te whai wāhi atu a te kaiwhakawā i te wā e rere ana te aromatawai ki te whakahoki kōrero e pā ana ki ngā tukanga anake o ngā mahi, hei tauira, ki te whakatakoto, ki te hoahoa, ki te oro, ki te ataata, me te kounga o te ata. Me kaua ngā kaiwhakawā e whakahoki kōrero ā-waha, ā-tuhi rānei, e pā ana ki te reo o te ākonga.

    Me mātua whakawā anake ngā kaiwhakawā i te kounga o te reo o ngā ākonga. 

    Kāore ngā ākonga e āhei ki te:

    • tārua i ngā rerenga katoa, i ngā tīpakonga rānei i tētahi mātāpuna, me te kore i mirimiria nuitia 
    • whakamahi i tētahi rauemi reo ā-matihiko (hei tauira, ngā pūmanawa whakamāori) atu i ngā papakupu
    • tuku i tētahi ki te tautohu i ngā hapa, ki te takatā, ki te whakatika rānei i ā rātou mahi i mua i tā rātou tuku kia aromatawaitia.
    1.4
    Te tuhi e pā ana ki tētahi horopaki e taunga ana

    Hei te Tīhema o 2023, ka tukuna ngā Tautuhinga Aromatawai ki te pae tukutuku NCEA hei hāpai i ngā mahi o te tau 2024.

    Footer

    Te Poutāhū - Curriculum Centre Ministry of Education New Zealand home
    • About this site
    • Contact Us
    • Copyright
    • Privacy
    Shielded site logo
    © 2023 Ministry of Education New Zealand Government / Te Kāwanatanga o Aotearoa