Hei Mahi

Wāhanga 1

Tīmatangia te whakaaro ki te momo kāhua o ngā ataata ka whakaemihia e koe. Kei te pīrangi rānei koe ki te waihanga i tētahi atataki e whai ana i te kāhua o Tiriata, e whakarite pakipūmeka ai koe mōu i a koe e whakarite ana mō tētahi whakaaturanga, mō tētahi whakataetae rānei, e tuku ai hoki koe i ētahi huritaotanga i te roanga o tō takahi i te ara? Kei te pīrangi pea rānei koe ki te whakarite i tētahi whakaeminga ataata ā-maharatanga mā te whakamahi topenga ataata kua mau kē i a koe i tō takahi i te ara ako, i te taha hoki o ētahi kōrero.

Kia kōwhiria e koe tō pekanga me te kāhua o tō ataata, tīmataria te kohikohi kiko. Ka whai wāhi pea ki tēnei ko te titiro ki ētahi ataata tawhito kei a koe kē, ko te pātai ki ngā hoa me ngā whānau mō te tūpono he ataata kei a rātou e pupuri ana i ngā whakaaturanga o mua, ko te waihanga kiko ataata hoki e hou ana.

Kei tō kaiako hoki ētahi pātai whāiti hei āwhina pea i a koe ki te whakaaro ki ngā mea ka whakaaturia e tō kaupapa ataata.

Whakaarotia te tīmatanga o tō takahi i te ara i te pekanga kua kōwhiria e koe. He ataata kei a koe, he whakaahua rānei kei a koe mai i taua wā, e hiahia ana rānei koe ki te whakaahua i a koe anō e tuku ana i ētahi huritaotanga? Nā, whakaarohia te wāhi kei konā koe i tēnei rā. He aha ngā taunakitanga kei a koe hei whakaatu i tō tipuranga, i te āhua rānei o tō huringa ā-kaiwhakaatu, ā-tangata hoki?

Me kite i ō ataata ngā wā i waenganui:

  • he aha ētahi wā matua o te ako kei te mātārae o ō whakaaro, ka mutu, i pēhea tā ērā panoni i a koe ā-kaiwhakaatu, ā-tangata hoki?
  • he aha ngā pūkenga kua whakawhanakehia e koe i te pekanga, ā, ko ēhea ngā wā nā reira koe i whakapakari ai i aua pūkenga?
  • i tō tirohanga ki ngā rā o mua, he aha ētahi mahi ka whakarerekēhia e koe i taua wā kia pai ake tō takahi i te ara?
  • he aha ngā pūkenga whānui o te ao kua mau i a koe i tō rangahau i tēnei pekanga?

I te whakamaunga o ngā wā o tō takahi i te ara ki ō ataata, whakaahuangia koe e koe anō e kōrero ana mō te whānuitanga o tō takahi i te ara:

  • he aha koe i kōwhiri ai i tēnei pekanga hei whakatauira i tō ako i Te Ao Haka?
  • he aha ngā akoranga kua puta i ō wheako mō Te Ao Haka hei mahi toi, hei taonga tuku iho hoki?
  • ka pēhea tō kawe i ngā kura kua mau i a koe, i tō takahi i te ara o te ako e koke nei koe, i ngā rā kei mua i a koe?
Wāhanga 2

Ka tau ana ō whakaaro i te whai āhua haere o tō rangatū ataata, ka pai pea koe ki te tono kia tirohia e tētahi e whakapono nei koe, pērā i tētahi hoa, i tētahi whanaunga, i tētahi kaiako, i tētahi kaumātua rānei, kia whakahoki kōrero hoki ki a koe. Kei te whakaae rānei ia, e āta mārama ana te whakaaturanga o tō takahi i te ara? He whakaaro rānei kei a ia mō ngā mea ka pai ake pea, mō te whai hua rānei o te whakauru i ētahi atu wā?

Me mahi ngā whakahoutanga whakamutunga i ō ataata i runga i ā rātou whakahokinga kōrero.

Ngohe Aromatawai

Tukuna ki tō kaiako te otinga o tō rangatū ataata e whakaatu ana i tō takahi i te ara o te ako whaiaro i tētahi pekanga o Te Ao Haka, i mua i te rā kua tohua.

Wāhanga 1

Tīmatangia te whakaaro ki te momo kāhua o ngā ataata ka whakaemihia e koe. Kei te pīrangi rānei koe ki te waihanga i tētahi atataki e whai ana i te kāhua o Tiriata, e whakarite pakipūmeka ai koe mōu i a koe e whakarite ana mō tētahi whakaaturanga, mō tētahi whakataetae rānei, e tuku ai hoki koe i ētahi huritaotanga i te roanga o tō takahi i te ara? Kei te pīrangi pea rānei koe ki te whakarite i tētahi whakaeminga ataata ā-maharatanga mā te whakamahi topenga ataata kua mau kē i a koe i tō takahi i te ara ako, i te taha hoki o ētahi kōrero.

Kia kōwhiria e koe tō pekanga me te kāhua o tō ataata, tīmataria te kohikohi kiko. Ka whai wāhi pea ki tēnei ko te titiro ki ētahi ataata tawhito kei a koe kē, ko te pātai ki ngā hoa me ngā whānau mō te tūpono he ataata kei a rātou e pupuri ana i ngā whakaaturanga o mua, ko te waihanga kiko ataata hoki e hou ana.

Kei tō kaiako hoki ētahi pātai whāiti hei āwhina pea i a koe ki te whakaaro ki ngā mea ka whakaaturia e tō kaupapa ataata.

Whakaarotia te tīmatanga o tō takahi i te ara i te pekanga kua kōwhiria e koe. He ataata kei a koe, he whakaahua rānei kei a koe mai i taua wā, e hiahia ana rānei koe ki te whakaahua i a koe anō e tuku ana i ētahi huritaotanga? Nā, whakaarohia te wāhi kei konā koe i tēnei rā. He aha ngā taunakitanga kei a koe hei whakaatu i tō tipuranga, i te āhua rānei o tō huringa ā-kaiwhakaatu, ā-tangata hoki?

Me kite i ō ataata ngā wā i waenganui:

  • he aha ētahi wā matua o te ako kei te mātārae o ō whakaaro, ka mutu, i pēhea tā ērā panoni i a koe ā-kaiwhakaatu, ā-tangata hoki?
  • he aha ngā pūkenga kua whakawhanakehia e koe i te pekanga, ā, ko ēhea ngā wā nā reira koe i whakapakari ai i aua pūkenga?
  • i tō tirohanga ki ngā rā o mua, he aha ētahi mahi ka whakarerekēhia e koe i taua wā kia pai ake tō takahi i te ara?
  • he aha ngā pūkenga whānui o te ao kua mau i a koe i tō rangahau i tēnei pekanga?

I te whakamaunga o ngā wā o tō takahi i te ara ki ō ataata, whakaahuangia koe e koe anō e kōrero ana mō te whānuitanga o tō takahi i te ara:

  • he aha koe i kōwhiri ai i tēnei pekanga hei whakatauira i tō ako i Te Ao Haka?
  • he aha ngā akoranga kua puta i ō wheako mō Te Ao Haka hei mahi toi, hei taonga tuku iho hoki?
  • ka pēhea tō kawe i ngā kura kua mau i a koe, i tō takahi i te ara o te ako e koke nei koe, i ngā rā kei mua i a koe?
Wāhanga 2

Ka tau ana ō whakaaro i te whai āhua haere o tō rangatū ataata, ka pai pea koe ki te tono kia tirohia e tētahi e whakapono nei koe, pērā i tētahi hoa, i tētahi whanaunga, i tētahi kaiako, i tētahi kaumātua rānei, kia whakahoki kōrero hoki ki a koe. Kei te whakaae rānei ia, e āta mārama ana te whakaaturanga o tō takahi i te ara? He whakaaro rānei kei a ia mō ngā mea ka pai ake pea, mō te whai hua rānei o te whakauru i ētahi atu wā?

Me mahi ngā whakahoutanga whakamutunga i ō ataata i runga i ā rātou whakahokinga kōrero.

Ngohe Aromatawai

Tukuna ki tō kaiako te otinga o tō rangatū ataata e whakaatu ana i tō takahi i te ara o te ako whaiaro i tētahi pekanga o Te Ao Haka, i mua i te rā kua tohua.

I tēnei ngohe

He rangatū ataata poto e whakaatu ana i te ara ako i takahi ai koe i tētahi pekanga o Te Ao Haka. Me eke te rangatū ataata ki tōna 5 ki te 10 meneti, e 700 kupu te rite

He rangatū ataata poto e whakaatu ana i te ara ako i takahi ai koe i tētahi pekanga o Te Ao Haka. Me eke te rangatū ataata ki tōna 5 ki te 10 meneti, e 700 kupu te rite

Whakatauira atu i tō mahi

Mā te kaiako e whakamōhio atu.

Mā te kaiako e whakamōhio atu.

Te horopaki

I te roanga o tō takahi i te ara o te rangahau i Te Ao Haka, kua ako koe i te āhua i tino hono ai te kapa haka ki te ahurea me te tuakiritanga Māori. Whakamahia ai hoki hei rawa whakahihiri hei whakarauora, hei pupuri hoki i te reo me ngā tikanga Māori.

Kua ako koe, ā, kua whakawhānuihia ake tō mōhiotanga ki ngā momo āhuatanga me ngā huānga (tirohia te kuputaka mō ngā tikanga o ēnei kupu) i Te Ao Haka me whai hei whakaari, hei whakaputa, hei whakapuaki hoki i ō koronga.

Whakaarohia ngā momo wāhanga i ngā pekanga o Te Ao Haka.  Hei tauira, ko ētahi o ngā wāhanga i te pekanga o te waiata ā-ringa, ko

  • te aroha
  • te poroporoaki
  • te whakahāwea
  • te whakatoi
  • te ngahau
  • te tangi

Ko ngā wāhanga e whai ake nei anake ērā ka whai pānga ki ngā pekanga o te whakaeke me te whakawātea:

  • kaupapa whānui
  • whakanui
  • aroha
  • whakapapa

He rārangi tōtōpū o ngā wāhanga me ngā Tautuhinga Motuhake mō ngā wāhanga o te kaupapa whānui, o te whakanui, o te aroha me te whakapapa kei te Kuputaka o Te Ao Haka.

Whakaarohia te āhua o tō whakamahi i ngā wāhanga e whā ki te whakatakoto i tētahi kōrero.

I te roanga o tō takahi i te ara o te rangahau i Te Ao Haka, kua ako koe i te āhua i tino hono ai te kapa haka ki te ahurea me te tuakiritanga Māori. Whakamahia ai hoki hei rawa whakahihiri hei whakarauora, hei pupuri hoki i te reo me ngā tikanga Māori.

Kua ako koe, ā, kua whakawhānuihia ake tō mōhiotanga ki ngā momo āhuatanga me ngā huānga (tirohia te kuputaka mō ngā tikanga o ēnei kupu) i Te Ao Haka me whai hei whakaari, hei whakaputa, hei whakapuaki hoki i ō koronga.

Whakaarohia ngā momo wāhanga i ngā pekanga o Te Ao Haka.  Hei tauira, ko ētahi o ngā wāhanga i te pekanga o te waiata ā-ringa, ko

  • te aroha
  • te poroporoaki
  • te whakahāwea
  • te whakatoi
  • te ngahau
  • te tangi

Ko ngā wāhanga e whai ake nei anake ērā ka whai pānga ki ngā pekanga o te whakaeke me te whakawātea:

  • kaupapa whānui
  • whakanui
  • aroha
  • whakapapa

He rārangi tōtōpū o ngā wāhanga me ngā Tautuhinga Motuhake mō ngā wāhanga o te kaupapa whānui, o te whakanui, o te aroha me te whakapapa kei te Kuputaka o Te Ao Haka.

Whakaarohia te āhua o tō whakamahi i ngā wāhanga e whā ki te whakatakoto i tētahi kōrero.