Skip to main content
Ministry of Education New Zealand
NCEA Education
7/6/2025 12:18 AM  |  Te whakaatu i ngā wāhanga e toru i tētahi pekanga o Te Ao Haka  |  https://ncea.education.govt.nz/mi/arts/te-ao-haka/3/2

Header

Te Whāinga

Ka whakaatu te ākonga i ngā wāhanga e toru i tētahi pekanga o Te Ao Haka.

Paearu Paetae

Kōrero Āpiti 1

I ahu mai tēnei paerewa paetae i The New Zealand Curriculum (NZC), Te Pou Taki Kōrero, Te Tāhuhu o te Mātauranga, 2007, ā, ka hāngai ki ngā whāinga o ngā Whakaaro Whānui i te Taumata 8 o te Tukutuku Ako o Te Ao Haka ki ngā Taumata 6, 7, 8. 

Kōrero Āpiti 2

Ka whai wāhi ki te whakaatu i ngā wāhanga e toru i tētahi pekanga o Te Ao Haka:

  • te whakaatu i ngā wāhanga e toru i te pekanga kotahi
  • te āta whakaatu i te rerekē i waenga i ngā wāhanga mā roto i te tika rawa atu o te whakatutukihanga

Ka whai wāhi ki te whakaari i ngā wāhanga e toru i tētahi pekanga o Te Ao Haka:

  • te kawe i te kaupapa o ngā wāhanga e toru mā roto i te whakaaturanga
  • te whakaatu i te whai tikanga ki ia wāhanga mā roto i te tika o te whakapuakanga

Ka whai wāhi ki te whakapuaki i ngā wāhanga e toru i tētahi pekanga o Te Ao Haka:

  • te whakaatu i te toi o te kōrero pūrākau, i te matatau ā-kaupapa whāiti hoki e tika ana mō te kāhua o ia wāhanga mā roto i te whakaaturanga
  • te whakatutuki i tētahi whakaaturanga i runga i te ihi, i te wehi me te wana

Kōrero Āpiti 3

E kōrero ana te pekanga mō tētahi pekanga whakaatu i roto i Te Ao Haka.

Kei te rārangi o ngā pekanga:

  • te mōteatea
  • te waiata ā-ringa
  • te poi
  • te haka, te haka wahine
  • te whakaeke
  • te whakawātea

Kōrero Āpiti 4

Ko ngā wāhanga i Te Ao Haka ko ngā momo, ko ngā kāhua rānei o ngā titonga, o ngā mahinga rānei i roto i tētahi pekanga. 

Ko ētahi tauira mō ngā wāhanga, ko te:

Mōteatea

  • te aroha
  • te tangi
  • te pao

Waiata ā-ringa

  • te aroha
  • te poroporoaki
  • te whakahāwea

Ko ēnei wāhanga anake e whai pānga ana ki ngā pekanga o te whakaeke me te whakawātea: 

  • kaupapa whānui 
  • whakanui 
  • aroha 
  • whakapapa 

He rārangi tōtōpū o ngā wāhanga me ngā tautuhinga motuhake mō ngā wāhanga o te kaupapa whānui, o te whakanui, o te aroha me te whakapapa kei te Kuputaka o Te Ao Haka. 

Kōrero Āpiti 5

Te ihi, te wehi, me te wana

  • Ko te ihi e kōrero ana mō tā te kaiwhakaatu whakaputa i tōna ake manea, i tōna ake kohara hoki e toko ake ai i te minenga te whakamīharo, te whakaaro nui rānei
  • Ko te wehi e kōrero ana mō te whakamīharotanga ki te turua o ngā kaiwhakaatu, o ngā whakaaturanga rānei
  • Ko te wana e kōrero ana mō te hiamo ka hua ake nā te kaiwhakaatu rānei, nā te whakaaturanga rānei.

Hui katoa, ka puta ake te tikanga e hua mai ai he whakaaturanga e matatau ana ā- toi, ā-kaupapa whāiti hoki. Mā te tū o te ihi, o te wehi me te wana e taea ai e te kaiwhakaatu te whakatinana, te whakapuaki hoki tētahi whakaaturanga ki tāngata kē.

Kōrero Āpiti 6

E kōrero ana te toi o te kōrero pūrākau ki te kaha o te whakarewa i te whakaaturanga ki tua atu o te mahi nekehanga, e kawea ai ngā whakaaro o te minenga i tētahi haerenga, e rongo ai rātou i te kōrero i runga i tā te ngākau i rongo ai.

Ko te matatau ā-kaupapa whāiti e kōrero ana ki te mōhio me ngā pūkenga ā-kaupapa whāiti me mātua whai e tutuki ai ngā whakaaturanga o Te Ao Haka i runga i te tika me te hāngai pū. Ka whai wāhi atu ki tēnei te aronga ki te whakatutuki i ngā āhuatanga tāpua me ngā huānga.

Tikanga Aromatawai

Ko te taunakitanga mō tēnei paerewa he whakaaturanga nā te ākonga. E pai ana kia mahia tauhunatia, māhorahoratia rānei te whakaaturanga.

E pai ana kia tū takitahi, tū ā-kapa rānei.

Ko ngā whakaaturanga i kaupapa kē, pērā i tētahi taiopenga ā-hapori, ā-kura rānei, mō tētahi whakataetae rānei, ka whakaaetia hei taunakitanga mō tēnei paerewa.

Me oke ngā kaiako kia tika ngā putanga mō te Taumata 8 o te New Zealand Curriculum.

Ka whakaaturia ngā taunakitanga mā te whakaatu ā-tinana, mā tētahi atu kātū rānei, tae atu ki tētahi:

  • whakaahuatanga o te whakaaturanga
  • whakaaturanga i te aroaro o te kaiako, o te kaiwhakamātautau rānei
  • whakaaturanga i ētahi pae matihiko
  • whakahanumitanga o ngā kātū

Useful Pages

[ External Link Featured NZQA ]
Tauaromahi | Exemplars of student work
Tauaromahi: Te Ao Haka | Te Ao Haka Exemplars
Tauaromahi | Exemplars of student work
Tauaromahi: Te Ao Haka | Te Ao Haka Exemplars

Te wewete i ngā paerewa

[ Rauemi Ataata ]

  • Taitara: TAH Paerewa Paetae 3.2
  • Whakaahua: Ko ngā Iho Pūmanawa e kōrero ana mō te Paerewa Paetae 3.2, me pēhea hoki te wetewete me te kōtuitui ki roto ki ngā mahi ako, whakaako anō hoki.
  • Roanga o te Ataata: 6 minutes
  • Wāhitau Tukutuku Ataata: https://player.vimeo.com/video/698007502
  • Tauwhaituhi:   English    00:05  Tuhoe  So Standard 3.2 is to Perform three categories within a discipline of Te Ao Haka. Once you have chosen your discipline you need to pick your three categories

Ka tūhura tonu, ka whakapakari ake hoki te ākonga i ōna pūkenga whakaaturanga mā roto i tētahi kaupeka toi nō roto tonu i te ao Māori. Ka whakaatu hoki te ākonga i tōna mārama ki ngā kōrero tuku iho me tana whakapuaki i a ia anō mā roto i te tau o tana mārama ki te horopaki me ngā kōrero tuku iho ki te whakawhitiwhiti i tētahi pūrākau whakaaweawe.

Kaupae 3

I te Kaupae 3, ka whakapakari ake te ākonga i ana pūkenga whakaaturanga me te whakahōhonu i tana mārama ki ōna ake wheako i Te Ao Haka. Ka kitea tēnei i te aronga o ngā Paerewa ki te mahi whakaatu me te arotake i aua whakaaturanga.

Ka tūhura tonu, ka whakapakari ake hoki te ākonga i ōna pūkenga whakaaturanga mā roto i tētahi kaupeka toi nō roto tonu i te ao Māori. Ka whakaatu hoki te ākonga i tōna mārama ki ngā kōrero tuku iho me tana whakapuaki i a ia anō mā roto i te tau o tana mārama ki te horopaki me ngā kōrero tuku iho ki te whakawhitiwhiti i tētahi pūrākau whakaaweawe.

Kaupae 3

I te Kaupae 3, ka whakapakari ake te ākonga i ana pūkenga whakaaturanga me te whakahōhonu i tana mārama ki ōna ake wheako i Te Ao Haka. Ka kitea tēnei i te aronga o ngā Paerewa ki te mahi whakaatu me te arotake i aua whakaaturanga.

Ngohe Aromatawai

Footer

Te Poutāhū - Curriculum Centre Ministry of Education New Zealand home
  • About this site
  • Contact Us
  • Copyright
  • Privacy
Shielded site logo
© 2025 Ministry of Education New Zealand Government / Te Kāwanatanga o Aotearoa