Skip to main content
Ministry of Education New Zealand
NCEA Education
21/7/2025 10:19 PM  |  Te tūhura huānga hei auaha i tētahi wehenga o tētahi tūmomo o Te Ao Haka  |  https://ncea.education.govt.nz/mi/arts/te-ao-haka/2/1

Header

Te Whāinga

Ka tūhura huānga te ākonga hei auaha i tētahi wehenga o tētahi tūmomo o Te Ao Haka.

Paearu Paetae

Kōrero Āpiti 1

I ahu mai tēnei paerewa paetae i The New Zealand Curriculum (NZC), Te Pou Taki Kōrero, Te Tāhuhu o te Mātauranga, 2007, ā, ka hāngai ki ngā whāinga o ngā Whakaaro Whānui i te Taumata 7 o te Tukutuku Ako o Te Ao Haka ki ngā Taumata 6, 7, 8.  

Kōrero Āpiti 2

Ka whai wāhi ki te tūhura huānga hei auaha i tētahi wehenga o tētahi tūmomo o Te Ao Haka:

  • te tautohu i ngā huānga e toru kua whāia i roto i tētahi wehenga o tētahi tūmomo;
  • te tautohu ka pēhea te hāngai o ngā huānga ki te te titonga hou o te kupu rānei, o te puoro rānei, o te nekehanga rānei kua whāia i roto i tētahi wehenga o tētahi tūmomo e hangaia ana.

Ko ngā huānga i tautohua, me hāngai noa tētahi o ēnei, arā, te titonga hou rānei, te puoro rānei, te nekehanga rānei i tētahi wehenga o tētahi tūmomo.
 

Ka whai wāhi ki te whakahāngai huānga hei auaha i tētahi wehenga o tētahi tūmomo o Te Ao Haka:

  • te whakakotahi i ngā huānga e toru i tētahi wehenga o tētahi tūmomo hei whakapuaki i tētahi kaupapa tauhonohono.

Ka whai wāhi ki te parahau i te whakamahinga huānga hei auaha i tētahi wehenga o tētahi tūmomo o Te Ao Haka:

  • te whakamārama i ngā hua o ngā huānga e whāia ana i tētahi wehenga o tētahi tūmomo me ngā take i pērā ai aua hua.

Kōrero Āpiti 3

Ko ngā huānga he āhuatanga nō tētahi titonga, nō tētahi whakaaturanga ka kitea i Te Ao Haka engari kāore e whāiti ana ki reira anake.

Ko ētahi o ngā tauira o ngā huānga, ko:

  • te tere
  • ngā taineke
  • te whakatau
  • te reo
  • te tirohanga.

He rārangi tōtōpu o ngā huānga kei te Kuputaka o Te Ao Haka.

Kōrero Āpiti 4

Ko te tūmomo e kōrero ana mō tētahi titonga, mō tētahi whakaaturanga rānei e whai wāhi atu ai ngā āhuatanga tāpua o Te Ao Haka i te nekehanga, te reo me te kupu.

Kōrero Āpiti 5

Ko tētahi wehenga o tētahi tūmomo o Te Ao Haka tētahi titonga, tētahi whakaaturanga rānei nā ia ākonga, kei te takiwā o te 30 ki te 60 hekona tōna roa, e noho ana hei wāhanga mō tētahi tūmomo o Te Ao Haka e nui ake ana i tērā.

Ehara i te mea me whai wāhi ki tētahi wehenga tētahi kōrero tōtōpū.

Tikanga Aromatawai

Ko ngā taunakitanga mō tēnei Paerewa he titonga motuhake nā te ākonga, ā, ka whakaatu ā-tuhi, ā-hopukanga, ā-whakaaturanga mataora rānei. Ka tāpae hoki te ākonga i ētahi kōrero ā-tuhi, ā-reo hei tautoko i ana taunakitanga.

E pai ana kia tū takitahi, tū ā-kapa rānei.

Ko ngā whakaaturanga i kaupapa kē, pērā i tētahi taiopenga ā-hapori, ā-kura rānei, mō tētahi whakataetae rānei, ka whakaaetia hei taunakitanga mō tēnei paerewa.

Ki te kore te kaiako i te whakaaturanga mataora, me mātua hopu te whakaaturanga mō ngā take aromatawai.

Me oke ngā kaiako kia tika ngā putanga mō te Taumata 7 o te New Zealand Curriculum.

Ka whakaaturia ngā taunakitanga mā te whakaatu ā-tinana, mā tētahi atu kātū rānei, tae atu ki tētahi:

  • kōrero ā-tuhi
  • hopureo, hopuata rānei
  • whakaaturanga i te akomanga tonu
  • whakaaturanga i te aroaro o te kaiako, o te kaiwhakamātautau rānei
  • whakaaturanga i ētahi pae matihiko
  • whakahanumitanga o ngā kātū.

Me uru hoki ki te tāpaenga te taunakitanga o te titonga ake a te ākonga me ngā kōrero tautoko ā-tuhi, ā-reo rānei.

Useful Pages

[ External Link Featured NZQA ]
Tauaromahi | Exemplars of student work
Tauaromahi: Te Ao Haka | Te Ao Haka Exemplars
Tauaromahi | Exemplars of student work
Tauaromahi: Te Ao Haka | Te Ao Haka Exemplars

Te wewete i ngā paerewa

[ Rauemi Ataata ]

  • Taitara: TAH Paerewa Paetae 2.1
  • Whakaahua: Ko ngā Iho Pūmanawa e kōrero ana mō te Paerewa Paetae 2.1, me pēhea hoki te wetewete me te kōtuitui ki roto ki ngā mahi ako, whakaako anō hoki.
  • Roanga o te Ataata: 4 minutes
  • Wāhitau Tukutuku Ataata: https://player.vimeo.com/video/697235218
  • Tauwhaituhi:  English Māori 00:14 Tuhoe Huata So Te Ao Haka 2.1 will teach the akonga to explore how innovation and creativity in te ao haka is informed by interpretation of context.  Ko tā te paerewa paetae 2.1 o Te Ao Haka

Ka whakaatu māramatanga te ākonga ki ngā kōrero i Te Ao Haka, me pēhea hoki e whakawhitiwhitihia ai aua kōrero. Ka ākina rātou ki te tūhura i te whanake me te kuneroa o Te Ao Haka mā roto mai i ā rātou ake titonga.

Kaupae 2

Ko tā te ākonga i te Kaupae 2, he whakamātautau, he auaha. Ka kitea tēnei i ngā whiwhinga o ngā aromatawai ā-roto, arā, e nui kē atu ana i ērā o ngā aromatawai ā-waho. E pērā ana e taea ai ngā auahatanga i runga i te haumaru me te whai wā ki te whakamātau i aua auahatanga. Me te aha, e ono whiwhinga kua tukua ki ia Paerewa Paetae ā-roto, i runga i te whai kia tino eke ai ngā ākonga katoa i runga i te ‘haumaru’, i te hāneanea rānei.

Ka whakaatu māramatanga te ākonga ki ngā kōrero i Te Ao Haka, me pēhea hoki e whakawhitiwhitihia ai aua kōrero. Ka ākina rātou ki te tūhura i te whanake me te kuneroa o Te Ao Haka mā roto mai i ā rātou ake titonga.

Kaupae 2

Ko tā te ākonga i te Kaupae 2, he whakamātautau, he auaha. Ka kitea tēnei i ngā whiwhinga o ngā aromatawai ā-roto, arā, e nui kē atu ana i ērā o ngā aromatawai ā-waho. E pērā ana e taea ai ngā auahatanga i runga i te haumaru me te whai wā ki te whakamātau i aua auahatanga. Me te aha, e ono whiwhinga kua tukua ki ia Paerewa Paetae ā-roto, i runga i te whai kia tino eke ai ngā ākonga katoa i runga i te ‘haumaru’, i te hāneanea rānei.

Ngohe Aromatawai

Footer

Te Poutāhū - Curriculum Centre Ministry of Education New Zealand home
  • About this site
  • Contact Us
  • Copyright
  • Privacy
Shielded site logo
© 2025 Ministry of Education New Zealand Government / Te Kāwanatanga o Aotearoa