Tāruatia ētahi tānga pepa o ngā tuhinga mai i te pukapuka - Te Wharekura 61: Huia. Ka tohaina ki ia rōpū. Me huna ngā kupu o te tuhinga kia aro ngā rōpū ki te kimi tīwhiri kei te hoahoa o ngā wharangi, ngā pikitia, ngā whakaahua, ngā tapanga, ngā tae; hei matapae i te pūtake o te tuhinga.

Rauemi:

I mua, I muri

Kupu Marau:

anga - template
hoahoa - design/s
matapae - predict
pikitia whakaari - illustration/s
tapanga - title
tapanga iti - subheadings
tīwhiri - clue/s

Ngā Tohutohu:

• Hoatu te anga - ki ngā mokopuna, ā, ka tāngia te tapanga o te tuhinga, ki te pouaka o waenganui o te anga.
• Ko tā ngā mokopuna, he kimi me te matapae i ētahi tīwhiri e huna ana ki ngā:
  • tapanga iti 
  • pikitia whakaari
  • whakaahua
  • hoahoa

• Ka wānangahia, ka tuhia ki te wāhanga i mua o te anga.
• Ka huraina e ngā rōpū ngā tuhinga, kātahi ka pānui.
• Whai muri i te pānuitanga, ka tuhi i ngā kōrero hou, i ngā kōrero hihiko i te wairua, i ngā kōrero kāore rānei i te mōhio, ki te wāhanga i muri o te anga.

He mahi takitahi, ā-rōpū rānei

Ka whakamahia ngā rōpū i te Rautaki Wete Kupu Hou, kia tautuhia ngā kupu hou kei te tuhinga o te pukapuka - Te Wharekura 61: Huia.

Rauemi:

Rautaki Wete Kupu Hou

Kupu Marau:

tautuhi(a) - define

Ngā Tohutohu:

• Tohua ngā rōpū ki te kimi kia toru, kia whā rānei ngā kupu hou i te tuhinga.
• Hoatu te anga - Rautaki Wete Kupu Hou, ā, mā ia rōpū e tautuhi ēnei kupu.  
• Ka waihanga ngā rōpū i ētahi ā-ringa, i tētahi rerenga poto rānei e maumahara ai i ngā tautuhinga
   

Ka pānui ngā rōpū i ngā kōrero a te tuhinga, kātahi ka ohia manomano i ngā kupu e pā ana ki te Huia. He mea wānanga i ngā kōrero a te tuhinga kia whai māramatanga!

Rauemi:

Ohia Manomano - Whakarōpūhia!

Kupu Marau:

anga - template
whanonga - behaviour/s

Ngā Tohutohu: 

• Hoatu te anga - Ohia manomano ki ngā rōpū
• Ka pānui rātou i te tuhinga i tohaina ki a rātou i te ngohe tuatahi
• Ka ohia manomano i ētahi kupu kātahi ka tuhi ki te anga
• Ka whakarōpūhia ngā kupu ki ēnei kaupapa iti:
  • Taiao
  • Tangata
  • Whanonga
  • Āhua
     

Ka tākaro i te kēmu Wahapū hei whakaharatau i ngā mōhiotanga ki ngā kupu hou me ngā kupu matua e pā ana ki te Huia. Ko te whāinga o tēnei kēmu, ko te whakamārama i te kupu hou/kupu matua ki tō rōpū, ā, mā tō rōpū te kupu e whiriwhiri.

Rauemi:

Kāri Wahapū

Kupu Marau:

kupu matua - keyword/s
Wahapū - articulate (the game)

Ngā Tohutohu: 

• Puritia ngā kāri, ā, tohua kia tū tētahi mokopuna mai i ia rōpū ki mua.
• Ka hoatu e koe he kāri ki ngā mokopuna, ā, mā rātou e whakamārama te tikanga o ngā kupu kei te kāri.
• Ko te mahi a te rōpū ko te whiriwhiri i ngā kupu i roto i te meneti kotahi. 
• Mēnā ka whiriwhirihia te katoa o ngā kupu ki runga i te kāri i mua i te paunga o te kotahi meneti, hoatu tētahi anō kāri. 
• Tuhia he māka ki te papamā - kia kotahi te piro mō ia kupu ka whiriwhirihia kia tika.
• Ka toa te rōpū i nui ai ā rātau māka.

Kupu Marau:

ariā matua - main idea/s
kupu matua - keyword/s
kupu taurite - synonym/s
pārongo - information
whakamuramura - highlight (with a pen)

Ka kimi pārongo i roto i ngā tuhinga mā te whakamuramura me te wānanga i ngā kupu matua, i ngā ariā matua rānei i te tuhinga.

Ngā Tohutohu: 

• Ka pānui ngā rōpū i te tuhinga nō te pukapuka - Te Wharekura 61: Huia
• Ka whakamuramura i ngā kupu matua, i ngā rerenga hoki e whakaatu ana i te/ngā ariā matua o te kōrero
• Ka tuhia e rātou he kupu taurite mā ngā kupu matua
• Ka tuhia he whakamārama ki ā rātou ake kupu mā ngā rerenga.
   

Ka ako ngā rōpū i ngā rerekētanga o ngā pātai kati me ngā pātai tuwhera.

Kupu Marau:

kupu taurite - synonym 
pātai kati - closed question/s
pātai tuwhera - open ended question/s

Ngā Tohutohu:

Tuhia ngā kupu PĀTAI KATI, PĀTAI TUWHERA ki te papamā, ā, werohia ngā rōpū ki te wetewete i ēnei kupu kia whai māramatanga mō te pūtake o ia momo pātai. He kohinga pātai ēnei hei ārahi i a rātou:

• He aha ō whakaaro e pā ana ki te kupu kati/tuwhera? 
• He kupu taurite āu mō te kupu kati/tuwhera?
• He tauira tā koutou e whakamahi ana i te kupu kati/tuwhera?
• Ki ō whakaaro, he aha te pātai kati/pātai tuwhera?
• Nā te aha koe i whakaaro pērā ai? He tauira o t/ētahi pātai kati/pātai tuwhera tā t/ētahi?

Hoatu ngā pātai e hāngai ana ki te tuhinga ki ia rōpū, ā, me wānanga rātou i te momo o ia pātai: he pātai kati, he pātai tuwhera rānei? Me whakamārama i te take i pērā ai ō rātou whakaaro.

Te Paheketanga o te Huia

He tuhinga pono (wh. 4-19)

Pātai Rangahau: 

• He aha ngā momo tohu o te Huia?
• He aha ngā momo whakarākei Huia?
• He aha ētahi hononga o te Huia ki te tangata?

Nō Hea Ngā Ngutu Pewa o te Uwha?

He pūrākau (wh. 20-23)

Pātai Rangahau:

• He pēhea te āhua o te Huia?
• He aha ngā momo whakarākei Huia?
• He aha ētahi hononga o te Huia ki te tangata?

Kei ngā ngutu te kōrero

He tuhinga pono (wh. 24-25)

Pātai Rangahau:

• He pēhea te āhua o te Huia?
• He aha ētahi whanonga o te Huia?
• He aha ētahi hononga o te Huia ki te tangata?
   

Kupu Marau:

pārongo whāiti - specific information
pātai kati - closed question/s
pātai tuwhera - open ended question/s
huritao - reflect, reflection

Ngā Tohutohu: 

Whakamāramahia te āhua o te pātai kati ki ngā mokopuna:

• Ko te āe, ko te kāo noa iho te whakautu ki ngā pātai kati

E rua meneti te roa ki te waihanga ia rōpū i tētahi kohinga pātai kati e pā ana ki te Huia. Ko te rōpū toa ko tērā i nui ai ngā pātai kati, ā, he tika hoki ā rātou pātai kati.

Whakamāramahia te āhua o te pātai tuwhera ki ngā mokopuna:

• Tē taea te whakautu te pātai tuwhera ki te āe, ki te kāo rānei.
• He pātai ka whakautu mā te huritao i tētahi kaupapa
• He pātai ka whakautu mā te aro ki ōu kare ā-roto, ki ōu wheako, ki ōu whakaaro, ki tō tirohanga ki tētahi kaupapa
• I te nuinga o te wā, ka tīmata ngā pātai tuwhera kia pēnei:
  • Whakamārama mai…
  • Ki ōu ake whakaaro...

Whakahuatia ēnei tauira pātai tuwhera e pā ana ki te Huia:

• Whakamāramatia mai te take i korehāhā ai te Huia?
• Ki ōu whakaaro, nā te aha i korehāhā ai te Huia?

E rua meneti te roa ki te waihanga ia rōpū i tētahi kohinga pātai tuwhera e pā ana ki te Huia. Ko te rōpū toa ko tērā i nui ngā pātai tuwhera, he tika hoki ā rātou pātai tuwhera.
 

Ka pānui ngā rōpū i ngā tuhinga o te pukapuka - Te Wharekura 61: Huia, ki te kimi whakautu ki ngā pātai rangahau.

Te Paheketanga o te Huia

He tuhinga pono (wh. 4-19)

Pātai Rangahau:

• He aha ngā momo tohu o te Huia?
• He aha ngā momo whakarākei Huia?
• He aha ētahi hononga o te Huia ki te tangata?

Nō Hea Ngā Ngutu Pewa o te Uwha?

He pūrākau (wh. 20-23)

Pātai Rangahau:

• He pēhea te āhua o te Huia?
• He aha ngā momo whakarākei Huia?
• He aha ētahi hononga o te Huia ki te tangata?

Kei ngā ngutu te kōrero

He tuhinga pono (wh. 24-25)

Pātai Rangahau:

• He pēhea te āhua o te Huia?
• He aha ētahi whanonga o te Huia?
• He aha ētahi hononga o te Huia ki te tangata?

Rauemi:

Hei Tauira: He aha ngā momo whakarākei Huia?

Kupu Marau:

pārongo - information
pātai tuwhera - open ended question/s
whakahou - rewrite
whakamuramura - highlight (with a pen)

Kupu Here:

hūmaeko - te tou o te manu Huia

Ngā Tohutohu:

• Ka pānui ngā rōpū i te tuhinga
• Ka whakamuramura i ngā pārongo e whakautu ana i ngā pātai rangahau.
• Ka whakarōpūhia ngā pārongo kua whakamuramurahia ki raro iho i ia pātai rangahau.
• Ka whakahou, ki ā rātou ake kupu, ngā pārongo kua whakamuramurahia, hei whakautu i ngā pātai rangahau.
• Me uru atu ētahi kupu o te pātai ki roto i te whakautu
• Me whakamahi ētahi kupu hou nō te tuhinga
   

He pūkenga hirikapo i te tukanga pānui me te tukanga whakarongo. Arā, ko te tūhono a te mokopuna i tāna i pānui ai, i tāna i rongo ai rānei ki ōna wheako whaiaro, ki tōna ake orotau hei hanga māramatanga. Hei tauira, mā te whanonga o te kiripuaki me āna kōrero i roto i tētahi paki e hīkarotia ai tōna tuakiri me ōna kare ā-roto (Paekupu - Te Reo Matatini).

Kupu Marau:

hīkaro - inference
kiripuaki - character/s
orotau - personal understanding
pātai hīkaro - inferencing question/s
tukanga - process
tirohanga - perspective/s
whakaaturanga - presentation
whakapūioio - extend, consolidate
whanonga - behaviour/s
wheako whaiaro - personal experience/s

Hei tauira ēnei e whakaatu ana i ngā rerekētanga o ngā pātai hīkaro:

Pātai Orotau

Ka kite i te whakautu mā te pānui i te tuhinga.

• Ko wai/Nō wai…
• He aha/I aha…
• Nō hea/Kei hea…
• Inahea/Nōnahea…

Pātai Hīkaro

Me whakaaro ki ngā kōrero kua pānuihia, ki ō wheako whaiaro anō hoki hei hanga māramatanga. Mā reira koe e whakautu i te pātai.

• Ki ō whakaaro…
• He pēhea te…
• He aha ngā rerekētanga…
• Kei te kōrero te kaituhi ki…?

Ngā Tohutohu:

Me waihanga e koe ētahi pātai hīkaro hei ārahi i ngā mokopuna ki te wetewete i te aronga o te kaituhi i roto i te tuhinga. Ka whakakapi i ā rātou mahi rangahau mā te whakautu i tētahi o ō pātai hīkaro. Ki raro iho nei ētahi pātai hei tauira:

Te Paheketanga o te Huia

He tuhinga pono (wh. 4-19)

• He rerekē, he ōrite rānei ngā tirohanga o te iwi Māori me te iwi Pākehā ki te Huia? Whakamāramahia mai.
• Kei te kōrero te kaituhi ki a wai? He aha ai?
• Ki ō whakaaro e tika ana, e hē ana rānei ngā kōrero a te kaituhi? Whakamāramahia mai.

Tohua ngā rōpū ki te whakarite i tētahi whakaaturanga e whakaatu ana i ā rātou rangahau, pēnei i te:

• Google Site
• Google Slides
• Microsoft Powerpoint
• Canva Presentation

Ka kapo ngā rōpū i ā rātou whakaaturanga ki tētahi pū whakaahua, īpapa rānei, ā, kia 2-3 meneti te roanga. Wānangahia ngā āhuatanga o te tū ina tū ana ki te whakaatu i tētahi mahi, ā, whakawāteahia ngā rōpū ki te parakatihi i mua i te kapohanga o ā rātou whakaaturanga.